«Είμαι ένας άνθρωπος που γράφει», μας λέει. Από βιβλία και στίχους, μέχρι στο ραδιόφωνο και στην ψυχή αυτών που τον ακούν, τον διαβάζουν και τον ζουν πολλά χρόνια τώρα. Είναι σεμνός, χαμηλών τόνων, είναι συναισθηματικός, είναι Κύριος. Είναι ο Οδυσσέας Ιωάννου, τον οποίο ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, τραγουδά ξανά και ξανά. Ο αγαπητός στιχουργός και φίλος μού έκανε τη μεγάλη τιμή να μου αφιερώσει λίγη ώρα και να μιλήσει για τη νέα δουλειά του με τον Βασίλη κι όχι μόνο γι' αυτή...
- Πολλοί ξέρουν τον Οδυσσέα Ιωάννου μέσα από τους στίχους του. Ποιος είναι τελικά αυτός ο «τύπος»;
Υπάρχουν άνθρωποι που με γνωρίζουν μέσα και από τους τρεις δρόμους δημοσιοποίησης της δουλειάς μου, ραδιόφωνο, κείμενα-βιβλία και στίχους, ενώ αρκετοί γνωρίζουν έναν ή δύο. Για παράδειγμα, στην επαρχία δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή η επί 22 χρόνια ραδιοφωνική μου εκπομπή. Ενας άνθρωπος που γράφει, αυτή είναι η συνισταμένη όλων. Δεν νομίζω πως μπορώ εγώ να πω κάτι περισσότερο για τον εαυτό μου. Αυτό που αφορά ή δεν αφορά τον κόσμο που έχει επαφή με κάτι δικό μου, δεν είναι κάτι που θα το εξηγήσω εγώ. Από εκεί και πέρα υπάρχει ο Οδυσσέας, των προσωπικών σχέσεων, των φίλων, της οικογένειάς του, που δεν αφορά κανέναν πέρα από τον κύκλο μου.
- Οδυσσέα, είναι η τρίτη φορά που γράφεις τους στίχους σε ολόκληρο άλμπουμ του Βασίλη. Τι είναι αυτό που σας έφερε τόσο κοντά;
Η πρώτη ήταν το 1999 στον δίσκο «Θάλασσα στη σκάλα» με τις μουσικές του Θάνου Μικρούτσικου και η δεύτερη το 2010 με τον δίσκο «Το παιχνίδι παίζεται» σε μουσικές του ίδιου του Βασίλη. Η συνεργασία μας όμως είχε ξεκινήσει από το 1995, με δύο τραγούδια στον δίσκο «Δε σηκώνει». Πέρα από θαυμαστής της φωνής και της πορείας του Βασίλη, εκτιμώ ιδιαίτερα τον άνθρωπο. Ένας άδολος, τρυφερός άνθρωπος, δίχως τις παθογένειες του star. Όλες τις φορές, οι συνεργασία μας είχε χαρά και αλληλοσεβασμό. Δεν είναι και λίγο.
- Γιατί λοιπόν, ο τίτλος «Αφετηρία» στην τελευταία δισκογραφική συνεργασία σας μέχρι σήμερα;
Για δύο λόγους. Ο ένας είναι πως ο δίσκος αποτελεί αφετηρία για κάποια παιδιά (συνθέτες) που κάνουν το πρώτο τους δισκογραφικό βήμα μέσα από αυτόν τον δίσκο. Οι συνθέσεις των επτά από τα δώδεκα κομμάτια προέκυψαν μέσα από διαγωνισμό στο internet. Λάβαμε 950 τραγούδια για να καταλήξουμε στα επτά. Ο άλλος λόγος είναι λίγο πιο «αφαιρετικός». Το κουράγιο που πρέπει να βρίσκουμε για να ξεκινάμε πάντα από την αρχή.
- Οι κόρες μου είναι επτάμισι και πέντε ετών. Πάντα στο αυτοκίνητο, απαιτούν να τους βάλω τις «Μικρές Νοθείες», το τραγουδούν (όσο μπορεί και η μικρή) με πάθος και στο τέλος μού ζητούν να το βάλω ξανά. Εχει τόσο μεγάλη ανάγκη ο άνθρωπος κι από τόσο μικρή ηλικία για... μικρές νοθείες και να μπαίνει μέσα σε παλιές φωτογραφίες;
Είναι ένα πολύ αγαπημένο μου τραγούδι και φυσικά είναι πάντα πολύ συγκινητικό να αρέσουν τα τραγούδια σου σε νέους ανθρώπους, ακόμη και μικρά παιδιά, ανεξάρτητα αν δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν απόλυτα τα «βιωμένα» λόγια ενός μεγαλύτερου. Το τραγούδι -το οποίο έχει παρανοηθεί από πολλούς- μιλάει για κάτι που συμβαίνει σε όλους μας. Γυρίζουμε πίσω, ανακαλούμε στιγμές και γεγονότα και τους «πειράζουμε» λίγο κάποιες παραμέτρους, αλλοιώνοντας την εξέλιξη και το φινάλε τους. «Νοθεύουμε» την πραγματικότητα με εκείνο που θα θέλαμε εμείς να είχε συμβεί.
- Είσαι ένας αγαπημένος στιχουργός. Πως άρχισες το ταξίδι σου μέσα στα τραγούδια; Ξύπνησες ένα πρωί και είπες «α, από σήμερα θα γράφω στίχους»;
Όχι, ποτέ δεν το είχα σκεφτεί. Με παρακίνησε το 1992 ο Διονύσης Τσακνής. Μου ζήτησε να γράψουμε μαζί ένα τραγούδι για την Βούλα Σαββίδη. Ήταν το «Ζεϊμπέκικο της Πατησίων» και έτσι ξεκίνησαν όλα.
- Τι είναι αυτό που οδηγεί το χέρι του στιχουργού, πέρα από το χάρισμα; Τα βιώματα, το συναίσθημα, η άποψη, η ιδεολογία, η ηλικία;
Όλα μαζί, φαντάζομαι. Πρέπει καταρχήν να παρατηρείς, να αισθάνεσαι και να σκέφτεσαι. Να υπογραμμίζεις κάποιες «δευτερεύουσες» - για άλλους- πτυχές. Και βέβαια να τηρείς κάποιους κώδικες που έχουν να κάνουν με τον έμμετρο λόγο, έχοντας πάντα στο μυαλό σου πως δεν γράφεις ποίηση αλλά λόγια για να τραγουδηθούν.
- «Πονάει» το ελληνικό ροκ στον στίχο σήμερα;
Κάθε εποχή βγάζει τους ανθρώπους που έχει ανάγκη. Πάντα υπήρχαν οι ποσοστώσεις ανάμεσα στο ενδιαφέρον και στο αδιάφορο. Βρίσκω πράγματα να εκτιμήσω και να με συγκινήσουν. Σε κάθε εποχή θα βρίσκω. Δεν νομίζω πως θα υπάρξει ποτέ κάποια ολόκληρη γενιά που δεν βγάλει τις «φωνές» της, τα δικά της ταλέντα.
- Τι σημαίνει ροκ για σένα;
Δεν τα πάω καλά με τους ορισμούς. Ως rock ορίστηκε κάτι που στην εποχή του ήταν πραγματικά επαναστατικό, πρωτίστως μουσικά και έπειτα στιχουργικά. Λίγες είναι οι φορές που μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο στην Ιστορία. Δεν είναι εύκολο να συμβαίνει κάτι τόσο δυνατό που να μετατοπίζει ριζικά τον άξονά σου. Ούτε μπορώ να φανταστώ ποια και πώς θα είναι η επόμενη φορά.
«Ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να είναι όμηρος»
- Ο Βασίλης έχει... αποχωριστεί το χαρντ ροκ της Διαίρεσης και των Χαιρετισμάτων και έχει περάσει σε μία πιο «σοφτ» μουσική έκφραση. Γιατί πιστεύεις ότι συνέβη αυτό;
Ο Βασίλης έχει παγκόσμια φωνή. Είναι από τους λίγους που πραγματικά «αδικούνται» που γεννήθηκαν στην Ελλάδα. Είναι η μοναδική μη λαϊκή φωνή που αποτελεί κοινή συνισταμένη της φωνής του νεοέλληνα. Όλες οι άλλες μεγάλες φωνές μας είναι λαϊκές. Άνοιξε τον δρόμο μόνος του σε κάτι που δεν είχαμε παράδοση, τον ηλεκτρικό ήχο. Από κει και πέρα κανένας καλλιτέχνης δεν μπορεί να είναι όμηρος τού τι θέλουν οι άλλοι από εκείνον. Θα ήταν κρίμα ένας τέτοιος ερμηνευτής να εγκλωβιστεί σε ηχητικά στερεότυπα. Παρόλα αυτά - αν θέλεις την προσωπική μου γνώμη, θα ήθελα να έχει κάνει περισσότερα πράγματα -έστω παράλληλα- στο γήπεδο ενός πιο ακουστικού ήχου και λιγότερο εξωστρεφούς τραγουδιού.
- Στο «Δελτίο των 8», βγάζεις μια αγανάκτηση κατά της κατευθυνόμενης είδησης.
Το τραγούδι το έγραψα κυρίως για τον θυμό μου ως προς την εκπεμπόμενη ειρωνεία προς τους ανυπεράσπιστους, από μεριάς ορισμένων τύπων στα δελτία ειδήσεων. Ας δεχτώ την διαφωνία σου με τις διεκδικήσεις των εργαζομένων. Όταν όμως ειρωνεύσαι και απαξιώνεις ανθρώπους των 600 ευρώ, αυτό καταδεικνύει πόσο χαλασμένος είσαι.
- Ποιο τραγούδι που συμμετέχεις, ξεχωρίζεις όλα αυτά τα χρόνια;
Υπάρχουν σίγουρα κάποια πιο αγαπημένα από άλλα. Ενδεικτικά να πω τα «Μικρές Νοθείες», «Η ζωή των άλλων», «Σκληρό γαλάζιο», «Θέλω τη μέρα που θα φύγεις», «Οι μέρες που δικάζουν», «Στα είπα όλα», «Σκληρό γαλάζιο», «Όλα θα γίνουν», «Σκυλίσια μέρα», «Κάποτε», «Σαν ναυαγός», «Στης ψυχής το παρακάτω».
- Μπορεί μία σύνθεση και μία ερμηνεία να σώσουν έναν κακό στίχο και το αντίστροφο;
Ναι, μία μουσική μπορεί να σώσει έναν κακό στίχο, και είναι και πολύ σύνηθες. Το αντίθετο όχι. Ποτέ δεν έχει αγαπηθεί μαζικά και δεν έχει σταθεί στον χρόνο ένα τραγούδι με κακή μουσική.
- Ακούς ξένο ρεπερτόριο;
Ακούω, αλλά δεν είμαι τόσο ενημερωμένος όσο ήμουν στα παιδικά μου χρόνια. Πέρα από κλασικές αξίες όπως οι Rolling Stones, οι Pink Floyd, o Neil Young, ο Tim Buckley και πολλοί άλλοι που μου διαφεύγουν τώρα, ακούω πολύ Nick Cave, Tindersticks, Archive…
- Να σε «ιντριγκάρω» λίγο... Σιδηρόπουλος, Ασιμος, Αγγελάκας, Morrison ή Dylan και γιατί;
Μπα, δεν κάνω τέτοιες διαβαθμίσεις. Όλοι τους με έχουν συγκινήσει. Όλοι τους με έχουν κατά καιρούς κινητοποιήσει. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να επιλέξω ορισμένους. Τους θέλω όλους.
- Τι σχεδιάζεις για το μέλλον; Τι να περιμένουμε από τον Οδυσσεά Ιωάννου;
Δουλεύω για πρώτη φορά με κάποιον μικρότερό μου –ηλικιακά- συνθέτη, τον Θέμη Καραμουρατίδη. Νομίζω πως προκύπτει κάτι ενδιαφέρον αλλά δεν έχω να σου πω περισσότερα αυτήν την στιγμή.
ΤΗΕ SHADOW
