Είναι η εποχή που οι Deep Purple και οι Led Zeppelin έχουν εξιτάρει τους Black Sabbath, οι οποίοι έχουν ρίξει την... ατομική βόμβα τους με το πρώτο ομώνυμο άλμπουμ τους, κι ενώ λίγα χρόνια πριν, ο Tony Iommi δεν θα παραμείνει τελικά στους Jethro Tull, για το καλό όλων μας...
Συμπαγής και σταθερή πια, η σύνθεση της αγγλικής μπάντας (Ian Anderson, Martin Barre, John, Jeffrey Hammond, Clive Bunker) κι έχοντας ήδη στη φαρέτρα τους τρία άλμπουμ, χτυπούν με το Aqualung. Οπως συμβαίνει με πάρα πολλά γκρουπ και για κάποιον ανεξήγητο λόγο, και οι Jethro Tull, κυκλοφορούν τρία διαδοχικά άλμπουμ τα οποία θα είναι τα καλύτερα της πορείας τους (Benefit, Aqualung, Thick As A Brick), θα γνωρίσουν τεράστια αποδοχή και θα καθορίσουν τη συνέχεια της μπάντας.
Πολύπλοκο, καυστικό και πανέμορφο, το Aqualung βουτά με θράσος σ' ένα δύσκολο ιδίωμα που αναπτύσσεται εκείνη την εποχή. Ποιο; Μα φυσικά, το progressive rock. Το γκρουπ τολμά ένα βήμα άκρως επικίνδυνο τότε, που όμως θα έρθει με μια άνεση που ξαφνιάζει. Ο Anderson καθοδηγεί μαεστρικά τα μέλη της μπάντας με το διονυσιακό στυλ του, τα χοροπηδηχτά του και το φλάουτο, γνωρίζοντας ότι παίζει με τη... φωτιά.
Πολύπλοκο, καυστικό και πανέμορφο, το Aqualung βουτά με θράσος σ' ένα δύσκολο ιδίωμα που αναπτύσσεται εκείνη την εποχή. Ποιο; Μα φυσικά, το progressive rock. Το γκρουπ τολμά ένα βήμα άκρως επικίνδυνο τότε, που όμως θα έρθει με μια άνεση που ξαφνιάζει. Ο Anderson καθοδηγεί μαεστρικά τα μέλη της μπάντας με το διονυσιακό στυλ του, τα χοροπηδηχτά του και το φλάουτο, γνωρίζοντας ότι παίζει με τη... φωτιά.
Στην σύντομη μπαλάντα Cheap Day Return (ασχολείται με τον συνδυασμό θρησκείας και πλούτου), ο Anderson καταφέρνει να συμπεριλάβει αιώνες συναισθημάτων, πατρικής αγάπης και τούμπαλιν, μελοποιώντας τις σκέψεις του, ενώ ταξιδεύει να συναντήσει τον άρρωστο πατέρα του.
Η ευαισθησία του, εμφανίζεται ξανά στο Mother Goose, που ενώ ξεκινά με μελωδίες φλάουτου, στιχουργικά εμφανίζεται εξοργισμένος με αναφορά στα προβλήματα του εκπαιδευτικού συστήματος.
Στο Wond’ring Aloud, συνεχίζονται οι πορείες σε ακουστικά μονοπάτια με τη στιχουργική δεινότητα του Anderson να συνεχίζει να αποτελεί το ατού των Jethro Tull.
Το άλμπουμ ηχογραφήθηκε την ίδια εποχή και στο ίδιο στούντιο (στα Island Studios τον Δεκέμβριο του 1970), με το τέταρτο στούντιο άλμπουμ των Led Zeppelin. Κατά την ηχογράφηση ενός τμήματος του ομότιτλου τραγουδιού, ο Barre θέλοντας να εντυπωσιάσει τον Jimmy Page, ο οποίος βρίσκονταν εκείνη την ώρα στον χώρο, έπαιξε ένα φανταστικό σόλο, σχεδόν έξω από το στυλ του.
Το αποτέλεσμα ήταν, το σημείο αυτό, να γίνει ανεξίτηλο μέρος της κληρονομιάς των Jethro Tull, αλλά και του ροκ γενικότερα, μάλιστα μέσα από ένα κομμάτι στο οποίο είναι από τα λίγα που δεν περιέχει φλάουτο... Γράφτηκε από τον Ian Anderson, και τη τότε σύζυγό του Jennie Franks. Οι στίχοι του περιγράφουν την ιστορία ενός άστεγου άντρα, του Aqualung, που μόνος και άρρωστος γυρίζει στους δρόμους μαζεύοντας γόπες και χαζεύοντας μικρά κορίτσια με κακό σκοπό.
«Aqualung» στην πραγματικότητα είναι μια φορητή αναπνευστική συσκευή που φορούν οι δύτες. Ο Anderson, που είχε δει μια σχετική τηλεοπτική εκπομπή, ονόμασε έτσι τον άστεγο ήρωά του λόγω των αναπνευστικών προβλημάτων του.
Πώς εμπνεύστηκε το τραγούδι ο Anderson; Ο ίδιος, σε συνέντευξή του το 1999, θα πεί ότι όλα ξεκίνησαν από φωτογραφίες διάφορων ζητιάνων που η σύζυγός του (ερασιτέχνης φωτογράφος) τράβηξε στο Λονδίνο (η τότε γυναίκα του Anderson, έγραψε μερικούς στίχους του τραγουδιού, γεγονός που της επιτρέπει να λαμβάνει τα μισά δικαιώματα. Χώρισαν το 1974).
«Είχα αισθήματα ενοχής απέναντι στους άστεγους. Επίσης ένιωθα φόβο και ανασφάλεια τις τρομακτικές μορφές τους. Και υποθέτω ότι όλα αυτά συνδυάστηκαν με μια ελαφρώς ρομαντική εικόνα του ατόμου που είναι άστεγος και παράλληλα ένα ελεύθερο πνεύμα, που δεν ταιριάζει στις προδιαγραφές της κοινωνίας. Έτσι, από αυτή τη φωτογραφία και από αυτά τα συναισθήματα, άρχισα να γράφω τους στίχους» θα πει ο Anderson. «Πρόκειται για την αντίδρασή μας, την ενοχή, τη δυσφορία, την αμηχανία και τη σύγχυση, όλα αυτά τα πράγματα που νιώθουμε, όταν βρεθούμε αντιμέτωποι με την πραγματικότητα των αστέγων».
Καθισμένος σε ένα παγκάκι στο πάρκο
Βλέποντας κοριτσάκια
Με κακή πρόθεση.
Μύξα τρέχει στη μύτη του
Λιπαρά δάχτυλα που λερώνουν άθλια ρούχα.
Στεγνώνει στον κρύο ήλιο
Βλέποντας καθώς τρέχουν τα εσώρουχα με τα κρόσια.
Νιώθει σαν νεκρή πάπια
Φτύνει κομμάτια από τη σπασμένη του τύχη.
Για κάποιους το Aqualung είναι ένα concept άλμπουμ, για κάποιους όχι (όπως και για τον ίδιο τον Anderson). Η πρώτη πλευρά αφορά στις περιγραφές διαφορετικών προσώπων: μια καλοσυνάτη νοσοκόμα, μια νέα εκδιδόμενη γυναίκα, έναν βρώμικο, διεστραμμένο γέρο και πολλούς άλλους χαρακτήρες που εμφανίζονται ενώ προχωρούν τα κομμάτια.
Ενώ οι στίχοι στο πρώτο μισό του άλμπουμ είναι σίγουρα ενδιαφέροντες και δένουν απόλυτα με τη μουσική, η στιχουργική ιδιοφυΐα του συγκροτήματος λάμπει πραγματικά στο επόμενο μέρος, που αφορά τις απόψεις του Anderson για τη θρησκεία. Παρά την πίστη του στην ύπαρξη ενός υπέρτατου όντος, ο ψυχωμένος αυτός τραγουδιστής εκφράζει μια έντονη αποδοκιμασία του για την οργανωμένη, κατευθυνόμενη θρησκεία.
Κι όμως, παρά τη θεματολογία των τραγουδιών, σπάνια φαίνεται ότι ο Anderson επιβάλλει τις πεποιθήσεις του στους ακροατές, με τους στίχους να είναι σκόπιμα ανάλαφροι και χιουμοριστικοί.
Η δεύτερη πλευρά, λοιπόν, ξεκινά με το My God, (το πιο σκοτεινό μέρος του δίσκου -με sabbath-ική κιθάρα- όπου ο Anderson, στιλιτεύει την εμπορευματοποίηση της θρησκείας). Μία σημαντική σύνθεση, σε rock αποχρώσεις, με το φλάουτό του να δίνει ακόμα μία φορά, ιδιαίτερα ηχοχρώματα. Ενα κομμάτι από τα πιο progressive του άλμπουμ.
Ξεχωριστό είναι επίσης και το Hymn 43, το οποίο παρουσιάζει μία ακόμη πλευρά των Jethro Tull (διασκευάστηκε μοναδικά από τους Overkill), όμως το Locomotive Breath ανεβαίνει στο ψηλότερο σημείο της πορείας της μπάντας με ένα από τα σημαντικότερα riff στην ιστορία. Ενα κομμάτι αντίστασης για τον άνθρωπο που ξεριζώθηκε από το δεκανίκι της τυφλής πίστης εξαιτίας της προόδου και της επιστήμης. Η ατμομηχανή, που αποτελούσε το σύμβολο της «καταστροφικής προόδου» στη βικτωριανή Αγγλία της εποχής που ο Δαρβίνος τίναξε στον αέρα την ιερη εκμετάλλευση του κόσμου με τη θεωρία της εξέλιξης.
Αυτό που το κάνει αριστούργημα είναι οι μικρές ενότητές του. Το εναρκτήριο απόσπασμα είναι πραγματικά ευφυές. Ξεκινά με τον John Evan να παίζει ένα ρομαντικό-κλασικό απόσπασμα που σιγά σιγά μεταμορφώνεται μέσα από την ηλεκτρική κιθάρα του Martin και το σαγηνευτικό ριφ του. Στη συνέχεια παίζουν μαζί για λίγο έως ότου ο ακατέργαστος ήχος της εξάχορδης απλώς κατακλύζει τον φυσικό ήχο του πιάνου, μέχρι να έρθει το πιο διάσημο σόλο φλάουτου στην Ιστορία.
 |
| O Burton Silverman που το φιλοτέχνησε το εξώφυλλο. |
Το Locomotive Breath θα ήταν δύσκολο να έχει επόμενο κομμάτι, αλλά οι Tull πέτυχαν διάνα με το Wind-Up. Αυτή η ιστορία της θρησκευτικής κατήχησης στο σχολικό σύστημα τραγουδιέται εξαιρετικά, είναι όμορφα παρουσιασμένη από τον Martin Barre. Ο Anderson ερμηνεύει με χιούμορ αλλά και βαθιά αηδία, όταν λέει:
Πώς θα τολμούσες να μου πεις ότι είμαι ο γιος του πατέρα μου, όταν αυτό ήταν απλώς ένα ατύχημα κατά τη γέννηση;
Θα προτιμούσα να κοιτάξω γύρω μου, να συνθέσω ένα καλύτερο τραγούδι, γιατί αυτό είναι ένα ειλικρινές μέτρο της αξίας μου,
Μέσα στη μεγαλοπρέπειά σου και σε όλη σου τη δόξα, είσαι πιο φτωχός από μένα
Καθώς γλείφεις τις μπότες του θανάτου, που γεννήθηκε από φόβο.
Με το Aqualung, οι Jethro Tull δημιούργησαν ένα κόσμημα. Πολύπλοκο, σκοτεινό στιχουργικά, πολύχρωμο ακουστικά και έξυπνο. Αν δεχθούμε την άποψη του Anderson, ότι το Aqualung δεν είναι ένα concept άλμπουμ, παρόλα αυτά, όλα τα τραγούδια συνδέονται με έναν μαγικό αόρατο σύνδεσμο. Καθαρή σύμπτωση ή όχι, αυτό που είναι πραγματικά αληθινό είναι ότι το Aqualung είναι ένα σπουδαίο άλμπουμ για ανοικτόμυαλους ακροατές.
Την επόμενη χρονιά, η μπάντα θα βουτήξει για τα καλά στο progressive rock, δημιουργώντας το αριστούργημα τους, Thick As A Brick.
Το εξώφυλλο ζωγραφίστηκε με νερομπογιά. Κι αν η φυσιογνωμία του εικονιζόμενου άστεγου σας φαίνεται γνωστή, τότε δεν κάνετε λάθος. Ο Burton Silverman που το φιλοτέχνησε πήρε πρώτα μερικές φωτογραφίες του Anderson ενώ φορούσε το παλιό του παλτό. Ο τραγουδοποιός, βέβαια, δεν έμεινε ευχαριστημένος με τον πίνακα, το εξώφυλλο ωστόσο έμελλε να γίνει ένα από τα πιο χαρακτηριστικά της ροκ μουσικής.
Side 1 - Aqualung
1. Aqualung (6:31)
2. Cross-Eyed Mary (4:09)
3. Cheap Day Return (1:23)
4. Mother Goose (3:52)
5. Wond'ring Aloud (1:56)
6. Up to Me (3:18)
Side 2 - My God
7. My God (7:10)
8. Hymn 43 (3:18)
9. Slipstream (1:13)
10. Locomotive Breath (4:25)
11. Wind-Up (5:42)
Total Time 42:57
Τhe SHADOW
