ΧΡΟΝΟΜΗΧΑΝΗ: Tool - Undertow [1993]

ΣΗΜΕΡΑ θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε την πρώτη full length κυκλοφορία των Αμερικανών, Tool, το Undertow. Μιας τετραμελούς μπάντας που δύσκολα μπορείς να κατατάξεις σε κάποιο ιδίωμα. Είναι και heavy και rock και proggressive και doom και groove και stoner και alternative και grunge και post και... και... και... Eνα γκρουπ σκοτεινό, ψυχεδελικό, ανήσυχο και ευθύ (προκλητικό κατά πολλούς) όσο ελάχιστα άλλα...

{Η ολοκληρωμένη εκκίνηση μια μπάντας που δημιούργησε μουσική «σχολή» και προκάλεσε πολλές αντιδράσεις με τους στίχους, το artwork και τα βίντεο κλιπ της}

Στις αρχές της δεκαετίας του '90, o κιθαρίστας Adam Jones εργαζόταν στο τμήμα των ειδικών εφέ του αμερικανικού κινηματογράφου και του Hollywood. Eχοντας εντρυφήσει στην Αριστοτελική θεώρηση της όρασης, στην αλληλεπίδραση μουσικής και εικόνας και όντας «συναισθητικός» (οι πάσχοντες από τη Συναισθησία -μια κληρονομική, νευρολογικής φύσεως κατάσταση που συναντάται σε 1 στους 25 ανθρώπους-, συχνά αναμειγνύουν τις αισθήσεις τους), έχει ήδη αναπτύξει μια ξεχωριστή καλλιτεχνική αντίληψη, την οποία θα περάσει στα μετέπειτα άλμπουμ των Tool, τόσο ηχητικά, όσο και εικαστικά.

Ο Adam Jones

Στο δρόμο του θα βρεθεί ο μπασίστας και τραγουδιστής, Maynard James Keenan. Εχοντας θητεύσει στον αμερικανικό στρατό και παίρνοντας υποτροφία για το πανεπιστήμιο Art & Design του Μίτσιγκαν, αποφασίζει μαζί με τον Jones να φτιάξουν τους Tool. Ενα διαμέρισμα πάνω από τον Keenan έμενε ο Danny Carey, ντράμερ των Green Jelly και Pigmy Love Circus. Τη θέση του μπάσου παίρνει ο γνωστός του Jones από το Hollywood, Paul D' Amour και λίγους μήνες μετά, τo 1992, κυκλοφορεί το μουσικά βαρύ και εσωστρεφές ΕΡ, Opiate, το οποίο επιτίθεται στους απατεώνες - μεσάζοντες της θρησκείας, στα ΜΜΕ και στην περιβόητη αμερικανική επιτροπή ελέγχου της μουσικής, Parents Music Resource Center της συζύγου του πρώην αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Αλ Γκορ.

Αμέσως, συγκεντρώνουν τα πρώτα «πυρά» των συντηρητικών, όμως η μπάντα δεν πτοείται: θα συνεχίσει να παρουσιάζει και να φωνάζει ό,τι σοκάρει -πρωτίστως- την αμερικανική κοινωνία· θέματα που αντί να αντιμετωπίσει, κρύβει κάτω από το «χαλί». Κι ένα χρόνο μετά, έρχεται το Undertow. Mε ξαναδουλεμένα κομμάτια που έχουν αφήσει εκτός Opiate, αλλά και νέες συνθέσεις, η τετράδα, δημιουργεί ένα κράμα ψυχεδελικών, prog, grunge, stoner, doom και heavy επιρροών. Με ατμοσφαιρικά ριφ κουρδισμένα μέσα από τους πιο φοβερούς εφιάλτες του, ο Jones στήνει ένα σκοτεινό πεδίο του άλμπουμ, πιο επιθετικό, πιο ανηλεές, ενώ το artwork προκαλεί σοβαρές αντιδράσεις. Είπαμε, οι Tool χτυπούν τόσο ακουστικά, όσο και οπτικά.

O Maynard James Keenan

Ο Carey και ο D' Amour ορθώνουν ένα επιβλητικό rhythm section σε ντραμς και μπάσο. Ο πρώτος με μια ιδιαίτερη φιλοσοφία πάνω στα τύμπανα, βγάζει μια απίστευτη ακρίβεια από τις κάσες μέχρι τα πιατίνια, με ήχο που παγιδεύει τον ακροατή. Ο δεύτερος παράγει απίστευτη ενέργεια σε κάθε ακούμπημα των χορδών του, εγκαθιδρύοντας ένα επιβλητικό στυλ, το οποίο θα τελειοποιήσει ο ερχομός του Justin Chancellor, από το AEnima κι έπειτα.

Ο Κeenan ερμηνεύει ανατριχιαστικά, βιωματικά, σαν τα κομμάτια να αφορούν ολόκληρη τη ζωή του. Παράλληλα, οι στίχοι του δε χαρίζονται σε κανέναν. Είναι οργισμένοι, ωμοί και αλληγορικοί, θέτοντας τον ακροατή αντιμέτωπο με τους φόβους και τα ταμπού του. «Οι απόψεις μου ενάντια στο χριστιανισμό και τη θρησκεία σε γενικές γραμμές είναι προς την κατεύθυνση των "μεσαζόντων", εκείνων που είναι στην εξουσία και χρησιμοποιούν τη θρησκεία ως μια δύναμη στην "αγορά" με την οποία χειραγωγούν τον άνθρωπο για προσωπικό κέρδος», είχε πει το 2001 το τραγουδιστής σε συνέντευξή του. Οι στίχοι του μιλούν για την απομόνωση, την τρέλα, τα ναρκωτικά, την ανθρώπινη διαστροφή, τον Θεό, τον Διάβολο, ό,τι κατατρώει την ψυχή και το νου· χωρίς περιτύλιγμα. Ευθέως.

O Danny Carey

Σε συνδυασμό με το εσωτερικό ακραίο, απωθητικό και σε κάποια σημεία, ακατάληπτο artwork (στο εξώφυλλο απεικονίζεται κάτι σαν θώρακας και στο οπισθόφυλλο o Moe, το κατοικίδιο χοιρίδιο του Jones πάνω σε πιρούνια, ενώ στο εσωτερικό υπάρχουν φωτογραφίες, όπως μια... ερωτική αγκαλιά μιας υπερβολικά υπέρβαρης γυναίκας με έναν λεπτοκαμωμένο άνδρα), το Undertow λογοκρίνεται. Aποσύρεται από τα δισκοπωλεία και επανακυκλοφορεί με εξώφυλλο ένα τεράστιο bar code κι ένα μήνυμα που έλεγε με καυστικό χιούμορ: «Εχει περιέλθει στην αντίληψη μας τελευταίως, ότι πολλά καταστήματα στην καλώς έχουσα και ανοιχτόμυαλη χώρα μας δε διατίθενται να βάλουν στα ράφια τους το Undertow, λόγω του ακατάλληλου artwork μας. Παρόλο που σιχαινόμαστε να μας λογοκρίνουν, θέλουμε τα λεφτά σας, εξακολουθούμε να θέλουμε να ακούσετε τη μουσική μας, γι’ αυτό το αφαιρέσαμε. Ωστόσο, είναι διαθέσιμο για εσάς, χωρίς επιπρόσθετο κόστος. Συμπληρώστε τη φόρμα, βάλτε την σε ένα φάκελο, ταχυδρομήστε την σε μας κι εμείς θα σας αποστείλουμε το αυθεντικό artwork. Με αγάπη, Tool». Μάλιστα στα credits του άλμπουμ οι τέσσερις καλλιτέχνες εμφανίζονται ως: Mastresticator (Κeenan), Bastardometer (Jones), o Bottom Feeder (D' Amour) και Membranophones (Carey).

Oι Τοοl, όμως, δε σταμάτησαν εκεί. Μέσα από την επαγγελματική πείρα στα εφέ και την ιδιαίτερη κατάσταση του Jones, προκάλεσαν και μέσα από τα βίντεο κλιπ τους και κυρίως από αυτό του Prison Sex, το οποίο αφορά στην παιδική κακοποίηση, μια μάστιγα που παίρνει ακόμη και στις μέρες μας, σοκαριστικές διαστάσεις. Το κλιπ προβλήθηκε στο MTV, αλλά έπαψε γρήγορα να μεταδίδεται επισήμως από παντού μέχρι σήμερα.

O Paul D' Amour

Με το μπάσο να ακούγεται όπως πρέπει να ηχογραφείται σε κάθε μέταλ άλμπουμ, το Undertow προσφέρει απίστευτες ατμόσφαιρες στον ακροατή: από τα 4:54 λεπτά απόλυτης μουσικής ηδονής του Intolerance και την απόλυτη ισορροπία των Carey και D' Amour, στην υπέροχη θεατρική ερμηνεία του Keenan στο Prison Sex (το μπάσο γδέρνει σχεδόν κυριολεκτικά τα ηχεία) και στο μεγαλειώδες Sober, όπου όταν ο Keenan αναρωτιέται «Why?», σε κάνει πραγματικά να απορείς για τη δυστυχία του κόσμου σήμερα. Από τις εναλλαγές του Bottom με τον Henry Rollins των Black Flag και το thrash ξέσπασμα στο Crawl Away, μέχρι το prog Swamp Song, το ροκ εν ρολ Undertow, το ερμηνευτικά δαιδαλώδες 4° και το Flood, όπου ο Carey δημιουργεί μια ηχητική άβυσσο με τα ντραμς του, ώσπου να «παρέμβει» ο Keenan και ο Jones και να κάνουν το κομμάτι... Tool.

Το τελευταίο track του άλμπουμ, το Disgustipated, είναι μια ηχητική μάζα από ήχους, τους οποίους θα συναντήσουμε κυρίως στο ΑΕnima. Σε κάποιες κόπιες, εμφανίζεται ως το τραγούδι με τον αριθμό 69. Το κομμάτι διαχωρίζεται ως εξής: Κρουστά/Ηχοι Ζώων (0:00 - 1:10), Ομιλία Ιεροκήρυκα (1:11 - 2:32), Disgustipated (2:33 - 6:45), Τριζόνια (6:40 - 13:50), Τηλεφωνικό Μήνυμα (13:51 - 15:47).

Εν κατακλείδι, το Undertow, όσο και... πρωτόγονο κι αν ακούγεται σε σχέση με τα επόμενα AEnima, Lateralus, αλλά και το 10.000 Days, θα παραμένει μια τεράστια εκκίνηση μιας μπάντας που επηρέασε δεκάδες μεγάλα γκρουπ· ένα άλμπουμ που δεν ακούγεται μόνο από το αυτί. Δεν ακούγεται κάνοντας τζόγκινγκ, ψαρεύοντας, οδηγώντας, αναπνέοντας... Θέλει ανοικτό μυαλό, αντοχές, διάθεση και χρόνο. Είναι ωμό αλλά ευθύ, γεμάτο συμβολισμούς και μύθους, αντικρουόμενα αισθήματα και οργή κατά του συντηρητισμού, του αρρωστημένου πολιτικού συστήματος, της ανθρώπινης διαστροφής. Αν κάποιος θέλει να εξερευνήσει τον κόσμο των Tool, επιβάλλεται να ξεκινήσει από το Undertow και το Opiate. Από εδώ θα καταλάβει τις... αντοχές του.

H tracklisting:

1. Intolerance 4:54
2. Prison Sex 4:56
3. Sober 5:06
4. Bottom (feat. Henry Rollins) 7:14
5. Crawl Away 5:29
6. Swamp Song 5:31
7. Undertow 5:22
8. 4° 6:03
9. Flood 7:45
10. Disgustipated 15:47
Τotal length: 68:07

THE SHADOW